Ruimtelijke en gebiedsontwikkeling

De gemeente maakt een gedifferentieerde aanpak mogelijk voor de stad, waarbij we ruimte geven waar het kan en sturen waar het moet. In gebieden waar ontwikkeling van grote strategische betekenis is voor de hele stad neemt de gemeente een actieve en trekkende rol. Het college beschouwt monumenten per definitie als van grote strategische waarde. Waar verandering wenselijk is, maar niet van groot strategisch belang, is de gemeente faciliterend aan de initiatieven van bewoners, ondernemers en ontwikkelaars. Tegelijk zijn er gebieden waar het behoud en beheer van (cultuurhistorische) kwaliteit centraal staat en de gemeente juist als hoeder de norm stelt en bewaakt. Tot slot is het in grote delen de opgave om een nieuwe balans te vinden tussen de ruimte voor ontwikkeling en de bescherming van alle belanghebbenden. In deze gebieden worden regels die vooral als hinderlijk worden ervaren teruggedrongen en wordt ruimte gegeven waar dat kan. Met de “Leidraad Ruimtelijke Kwaliteit” wordt vastgelegd hoe dit voor het onderwerp ruimtelijke kwaliteit op hoofdlijnen doorwerkt. Tegelijkertijd wordt op gebiedsniveau in de bestemmingsplannen de planologisch juridische vertaalslag gemaakt. Daarnaast evalueren we de ruimtelijke structuurvisie om vervolgens samen met partners en belanghebbenden in de stad te komen tot een omgevingsvisie voor Zaanstad. Het toepassen van vernieuwende strategieën zoals het burenakkoord, ontwikkeling met minimale kaders van de twee pilotgebieden (gasfabriekterrein Krommenie, Fortuinlaan) en aanpassing van regelgeving zodanig, dat tijdelijk gebruik of herbestemming wordt vereenvoudigd en particulier opdrachtgeverschap wordt gestimuleerd, geeft invulling aan het begrip ruimte geven. Het project knooppuntontwikkeling is vanuit RO, in samenwerking met de provincie, een strategisch project waar de gemeente regisseert, capaciteit inzet en maatwerk levert.

Activiteiten

Toelichting status

De Leidraad Ruimtelijke Kwaliteit wordt in de tweede helft van 2015 aangeboden. De evaluatie ruimtelijke structuurvisie (en economische structuurvisie) ten behoeve van een omgevingsvisie voor Zaanstad wordt doorgeschoven naar 2016. Er is inmiddels een aantal vergunning aangevraagd volgens de methode van het burenakkoord. In het kader van de pilot ‘ruimte geven' is het pilotproject voormalige Fortuinschoollocatie gestart. Ook voor de locatie Gasfabriekterrein Krommenie zijn de voorbereidingen vergevorderd. De raad wordt over ontwikkelingen binnen de pilot projecten actief geïnformeerd. De braakliggende terreinen/leegstaande panden in prioritaire gebieden zijn geïnventariseerd. De eerste stap richting het Plan van de Stad is gezet. De raad heeft op de raadsconferentie kennis genomen van de Staat van de Stad en heeft hier op 23 juni over doorgesproken. Tijdens het zomerreces wordt een procesvoorstel opgesteld, dat na de zomer kan worden besproken. Het denken over de ontwikkeling van en rond de stations Kogerveld en KoogZaandijk in het kader van de door de provincie geïnitieerde Knooppunt ontwikkeling loopt door naar 2016.

Een goede balans tussen de beschikbaarheid, betaalbaarheid, kwaliteit en diversiteit van de woningvoorraad. Toegankelijke woningvoorraad (voldoende, passend en betaalbaar) Om de toegankelijkheid van de woningmarkt te vergroten zal de gemeente met de corporaties afspraken moeten maken over het beter benutten van de betaalbare voorraad en instrumenten die de doorstroming bevorderen. Tijdelijke huurcontracten en flexibel huren dragen daaraan bij, maar vereisen landelijke regelgeving. Zaanstad werkt samen met corporaties en zorgaanbieders aan een effectieve afstemming tussen wonen, zorg en welzijn. Daarbij wordt o.a. gekeken naar de gevolgen van sluiting van verzorgingshuizen. Regionale samenwerking biedt kansen waar het gaat om een gezamenlijke strategie ten aanzien van het aantrekken van nieuwe investeerders op de Zaanse woningmarkt. Een groot deel van de vraag zal door hen ingevuld moeten gaan worden. De mate waarin vraag en aanbod op elkaar aansluiten zal gemonitord worden. Een kwalitatief goede woningvoorraad Op lokaal niveau levert de gemeente een bijdrage aan kwaliteitsverbetering van de bestaande woningvoorraad, o.a. door het ontwikkelen van een financieel instrumentarium voor funderingsherstel (zoals BKZ), via duurzaamheidsprojecten rond afname van energieverbruik (Klimaatprogramma) en via het project Comfortabel Wonen. Diverse en evenwichtige verdeling van de woningvoorraad De gemeente maakt afspraken met corporaties over verkoop, liberalisatie en sloop/nieuwbouw van sociale huurwoningen. Deze afspraken moeten helpen segregatie te voorkomen en de Zaanse wijken leefbaar en aantrekkelijk te houden. Omdat Zaanstad opereert binnen een regionale woningmarkt zal Zaanstad erop aandringen dat ook de in 2014 ondertekende intentieverklaring over verdeling van de betaalbare woningvoorraad binnen de metropoolregio wordt uitgewerkt. In 2015 treedt de nieuwe Huisvestingswet in werking. Sturing op de woonruimteverdeling is voortaan alleen mogelijk door middel van een huisvestingsverordening. De wet vereist ook afgifte van huisvestingsvergunningen. De vigerende afspraken rond de woonruimteverdeling worden getoetst aan de nieuwe regelgeving. Een actuele woonvisie In 2008 zijn de ambities op het gebied van wonen samengebracht in de woonvisie Zaans Mozaïek. Hoewel de hierin gestelde beleidsopgaven nog steeds actueel zijn vraagt de visie om een herijking en uitvoeringsprogramma met gerichte activiteiten waarin duidelijk is wat voor interventies gewenst en noodzakelijk zijn en wat voor inzet van de gemeente en andere partijen verwacht wordt. Een actuele gemeentelijke woonvisie wordt in het kader van de nieuwe Woningwet (invoering naar verwachting in 2015) bepalend voor de werkzaamheden van de corporaties en wordt gevolgd door het maken van concrete prestatieafspraken. Daarbij gaat het over thema’s als nieuwbouw van sociale huurwoningen, verkoop of liberalisatie van woningen door de corporatie, betaalbaarheid, bereikbaarheid, kwaliteit en duurzaamheid van de woningvoorraad, menging van wijken en huisvesting van ouderen. Voor kansrijke projecten door commerciële marktpartijen kan de gemeente de rode loper uitleggen. Investeerders/beleggers worden een belangrijke speler als het gaat om nieuwbouw in het vrije sector huursegment. Vanuit de gemeente worden mogelijkheden voor eigen initiatief en zelfbouw in gang gezet.

Activiteiten

Toelichting status

De woonvisie wordt aan de raad aangeboden in september, aansluitend hierop worden prestatie-afspraken met de corporaties gemaakt. In juni zal de regionale huisvestingsverordening door de regioraad vastgesteld worden. Het project Zelfdoen is dit jaar van start gegaan. Daar waar mogelijk wordt zelfbouw (particulier en collectief) in nieuwe woningbouwprojecten ingebracht. Op de Zaanse eilanden in Inverdan worden gesprekken gevoerd over de uitgifte van het eerste eiland. Een groot deel is in optie genomen en de eerste omgevingsvergunning is inmiddels bij de gemeente ingediend waarbij de start bouw in september gepland staat. De eerste 40 woningen zullen in 2015 echter niet gerealiseerd worden.

Initiëren, faciliteren en begeleiden van initiatieven, plannen en projecten die bijdragen aan het behouden en versterken van de kwaliteiten van het buitengebied en het recreatieve medegebruik. Een goede inpassing van de bouwinitiatieven in het buitengebied en aan de stadsranden zijn bepalend voor de kwaliteit van het landschap. Daarbij speelt dat de landbouw extensiveert en voor leegkomende opstallen nieuwe functies nodig zijn. Met het project verbrakking Westzaan worden belangrijke natuurdoelen bereikt. De afronding van het beheer en de inrichting van de Kalverpolder is een voorbeeld waarbij meerdere partijen aan het herstel en de toekomst van het gebied werken. Er zijn recreatieve projecten in de uitvoeringsfase die voortkomen uit lopende programma’s, zoals tussen IJ en Z en het waterplan. Nieuwe fiets- en wandelpaden staan vanaf 2015 in de planning en komen op plekken waar nog ontbrekende schakels zijn, met name in de zones tussen stad en buitengebied. De agrariërs worden gestimuleerd om boerenlandpaden aan te leggen, zodat het landschap voor de wandelaar beter toegankelijk is.

Activiteiten

Toelichting status

Het aantal meters voetpad voor 2015 is gerealiseerd. Aan het fietspad wordt wel gewerkt, maar de planning moet worden bijgesteld naar 2016. Het gewenste toekomstperspectief voor het buitengebied uitwerken als onderdeel van het Groen- en Waterplan heeft wat vertraging opgelopen en wordt na de zomer weer opgepakt.

Samenwerken met partners die bijdragen aan het behouden en versterken van het cultureel erfgoed binnen Zaanstad en het uitvoeren van onze wettelijke taak. In Zaanstad is veel kennis en deskundigheid op het gebied van erfgoed. De gemeente zoekt actief naar mogelijkheden tot samenwerking. Voorbeeld hiervan is de samenwerkingsovereenkomst met de Vereniging Zaans Erfgoed, waarbij deskundige vrijwilligers een nauwkeurige beschrijving van een aantal panden maken ter voorbereiding op aanwijzing als gemeentelijke monument. Een actief gemeentelijk aanwijzingsbeleid zorgt ervoor dat het monumentenbestand uitgebreid en up-to-date kan worden gehouden. We onderzoeken hoe bescherming van beeldbepalende panden (voornamelijk op massa en volume) voortaan via bestemmingsplannen kan worden geregeld. Daarnaast draagt de gemeente bij aan de instandhouding van het bestaande erfgoed door een proactieve houding naar eigenaren ten aanzien van advisering over vergunningverlening en instandhoudingssubsidies en door begeleiding van restauraties. De gemeente werkt actief mee aan herbestemming van monumenten. In 2015 vragen we veel aandacht voor de ingebruikname van de monumenten op het Hembrugterrein. Daarnaast worden functiewijzigingen van andere monumenten, zoals kerken en boerderijen, intensief begeleid. Herbestemmen vraagt om een flexibele aanpak: in het voortraject meebewegen waar mogelijk en grenzen stellen waar nodig, en vervolgens bij de uitvoering ondersteunen en faciliteren waar dat kan. Vanaf 2016 is een structureel budget van € 100.000,- in de begroting opgenomen voor subsidies. In 2015 stellen we een nieuwe subsidieregeling ‘Instandhouding erfgoed’ op, met spelregels over de meest effectieve inzet van deze middelen. Verplicht archeologisch onderzoek bij bouwprojecten vereist zorgvuldigheid maar is er ook op gericht om zo min mogelijk hinder voor het bouwproces op te leveren. De stadsarcheoloog bereidt de onderzoeken voor, begeleidt de uitvoering en publiceert over de resultaten. Zaanstad heeft een eigen depot waar bijzondere vondsten worden onderzocht, gedocumenteerd en opgeslagen. De opgedane historische kennis wordt verspreid via publicaties en bijeenkomsten.

Activiteiten

Toelichting status

In 2015 zijn diverse subsidies ontvangen vanuit de Provincie NH, hierbij zijn de Bonifatiuskerk (€ 300K) en het LAB-gebouw op het Hembrugterrein (€ 350K) goede voorbeelden. De gelden worden voor 2016 uitgegeven. Het begeleiden van eigenaren bij restauraties is nog wel een punt van aandacht voor de gemeente. De praktijk leert dat er veel geïnvesteerd wordt in de voorkant (pro-actief) maar dat de afwikkeling na de vergunningverlening te wensen over laat.

Afstoten of verhuren van grond en vastgoed tegen marktconforme koop- en huurprijzen en duurzaam beheer van maatschappelijk vastgoed. De gemeente beheert het maatschappelijk vastgoed op een duurzame manier en voldoet daarbij aan de eisen van deze tijd. Grond en vastgoed die niet noodzakelijk zijn voor de realisatie van beleidsdoelstellingen worden afgestoten of verhuurd tegen marktconforme koop- en huurprijzen, waarbij voor erfpachters de keuzemogelijkheid blijft om het recht van erfpacht om te zetten naar vol eigendom.

Activiteiten

Toelichting status

Op de vastgoedsites en bij makelaars is de voorraad weer in de markt gezet.

Gemeentelijke middelen worden gericht ingezet voor maatschappelijk gewenste ontwikkelingen. Ontwikkelingen worden zo veel mogelijk uitgevoerd door private ontwikkelaars. Prioritering Gebiedsontwikkeling is veranderd van een aanbodgestuurde naar een vraaggestuurde markt met kleinschalige initiatieven, waarbij de wensen van de afnemers/gebruikers steeds belangrijker worden. Zaanstad beschikt ook de komende jaren niet over voldoende middelen (capaciteit en geld) om alle initiatieven te faciliteren. Daarom kiest de gemeente voor een heldere prioritering van onze activiteiten in wijken, buurten en gebieden in onze stad met de focus op de aandachtswijken en het voortzetten van de programma’s Inverdan, Zaan/IJ en Noordzeekanaalgebied. Dit door de halfjaarlijkse vaststelling van de RAP-lijst, met daarin op basis van de nota ‘Prioritering is noodzakelijk’ keuzes ten aanzien van het voortzetten of opschorten van projecten. Het is een dynamische lijst die door de vraag en de kansen in de markt kan veranderen. De rode loper Bij kansrijke projecten die werkgelegenheid creëren, de wijkeconomie stimuleren, de maatschappelijke cohesie bevorderen of de aanjager van de ontwikkeling van een buurt of wijk kunnen zijn, kan de gemeente de ‘rode loper’ uitleggen. Voorbeelden hiervan zijn: - Proces: met bijvoorbeeld één loket voor vestigingsaanvragen met een vast contactpersoon, maar ook de gerichte inzet van capaciteit om versnelling in procedures te realiseren - Contacten: door gebruik te maken van kennis uit diverse netwerken - Geld: door bijvoorbeeld financiële faciliteiten aan te bieden (subsidies, investeringen, projectbegeleidingsbudgetten en bestaande of nieuwe regelingen bij gronduitgifte) Kleinschalige initiatieven De gemeente is van mening dat de stad niet alleen in beweging komt bij projecten met enige omvang, maar dat ook kleine initiatieven hier een grote bijdrage aan kunnen leveren. De gemeente wil kansrijke, kleinschalige initiatieven faciliteren en stimuleren. Bevorderen van wonen boven winkels in het kader van leefbaarheid wordt niet ingezet vanuit een grootschalige aanpak, maar via maatwerk waar zich verandering of ontwikkeling voordoet. Inverdan Met het programma Inverdan werkt Zaanstad aan een nieuw stedelijk centrumgebied. Er ontstaat een gevarieerd en aantrekkelijk stadshart in Zaandam met een knooppunt in de sociale en economische ontwikkeling van het centrumgebied. De komende jaren liggen de accenten onder andere op de realisatie van de winkels op de Overbouwing Provincialeweg, het cultuurcluster, het bouwprogramma op de Eilanden, het fietsparkeren en de synagoge (zie programma 3). Het programma wordt per 2018 afgesloten, indien financieel en juridisch haalbaar. Het dan nog niet gerealiseerde bouwprogramma wordt in de vorm van zelfstandige projecten uitgevoerd. Zaan/IJ ZaanIJ heeft als kernvraagstuk om de braakliggende terreinen en leegstaande panden aan de Zaan en aan het IJ (Noordzeekanaal) nieuw leven in te blazen. Met het opnieuw betekenis geven aan die panden en plekken wil ZaanIJ een bijdrage in de komende decennia leveren aan de groei van Zaanstad en aan die van de metropoolregio Amsterdam. De gemeente heeft hier vooral een faciliterende rol bij initiatieven door particuliere partijen voor gebiedsontwikkelingen. Hierbij speelt ook het project Zaans Proeflokaal een hoofdrol. Dit om voor alle locaties aanvaardbare milieucondities te formuleren en creëren, zodat de toekomstige bewoners en gebruikers een goed en gezond leefklimaat tegemoet kunnen zien. Om woningbouw op de Hemmes mogelijk te maken wordt een apart bestemmingsplan gemaakt. De afgelopen jaren heeft ZaanIJ met de partners voor het Hembrugterrein de kaders gecreëerd om een organische ontwikkeling mogelijk te maken. Tegelijkertijd werd het Hembrugterrein met tijdelijke activiteiten op de kaart gezet.

Activiteiten

Toelichting status

Er vestigen zich steeds meer huurders op het Hembrugterrein.De gebiedsontwikkeling bij de Zaandijker kerk binnen het programma Zaan/IJ is een voorbeeld van het toepassen van de rode loper bij kansrijke projecten. Door goede samenwerking met de betrokken partners is het project kansrijk. Binnen ZaanIJ zijn ook serieuze stappen gezet in de planvorming voor Brokking en zit er beweging in de ontwikkeling van het vervuilde Kan Palen Terrein. De ontwikkeling van de Hemmes is complex. Door de gedeelde eigendomssituatie en de milieubelasting van de omliggende bedrijven is de planvorming nog niet zover dat er op korte termijn gestart kan worden met de uitvoering. Naast deze grotere en in het oog springende ontwikkelingen faciliteert het programma Zaan/IJ tal van kleinere projecten. Inverdan Er is een gevarieerd en aantrekkelijk stadshart in Zaandam ontstaan. Er zijn nieuwe winkels gekomen en bestaande winkels worden opgeknapt. De winkels op de overbouwing Provincialeweg zijn verhuurd. De kavelverkoop van de Zaanse Eilanden is gestart en loopt bemoedigend. Voor het deelgebied Overtuinen en Kop Noordschenbos is belangstelling uit de markt. Om de plantontwikkeling (locatieonderzoek, programma van eisen en ontwerp) voor de gebouwde fietsparkeervoorziening Dam en omgeving op te starten wordt de begrote € 1 miljoen uit het Investeringsfonds gefaseerd aangewend. NZKG De gemeentelijke grondexploitatie Hoogtij is in juni 2015 herzien. Bij de herziening zijn de fasering en de grondprijs aangepast. Gesprekken over de wijze waarop samenwerking binnen de RON wordt voortgezet, lopen op dit moment. De komst van IKEA is vertraagd. Voor uitgebreide informatie over gebiedsontwikkeling en de projecten verwijzen we u naar het MPG 15.1. De samenwerking met woningcorporaties rond aandachtswijken loopt goed, er is regelmatig overleg met deze partijen.

Noordzeekanaalgebied Het programma Noordzeekanaalgebied richt zich op het ontwikkelen van het Zaanse deel van het Noordzeekanaalgebied (aan het Noordzeekanaal). Dit wordt in samenwerking met de regio opgepakt. De algemene doelstelling is: regionale versterking van de internationale concurrentiepositie met aandacht voor de leefomgeving. Dit gebeurt door het voor bedrijven aantrekkelijk te maken zich in het gebied te vestigen, om zo ook voldoende werkgelegenheid te creëren. Een duurzame ontwikkeling staat voorop, met aandacht voor het verminderen van milieuoverlast en het zorgvuldig omgaan met de schaarse ruimte. Voor Nauerna wordt gewerkt aan een nieuw bestemmingsplan en de veiligheid van de stortplaats wordt nauwkeurig gemonitord in samenwerking met de omwonenden en belanghebbenden, zoals afgesproken in de mediation-overeenkomst. De gemeente Zaanstad ontwikkelt gezamenlijk met de RON (Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Noordzeekanaalgebied) en BNG Gebiedsontwikkeling (zijnde de aandeelhouders van Haventerrein Westzaan CV en Bedrijventerrein Westzaan Noord CV) het bedrijvenpark HoogTij. Het gaat daarbij om een gebied met 110 hectare uitgeefbare grond. Circa 27 hectare daarvan is havengerelateerd. Uitgangspunt is een duurzaam bedrijventerrein te ontwikkelen. De gemeente heeft circa 20% van het uitgeefbare gebied in eigendom. De overige 80% is in eigendom bij de CV’s. Ondanks alle inspanningen blijft de grondverkoop achter bij de geprognosticeerde gronduitgifte. Het resultaat van de grondexploitatie HoogTij verslechtert aanzienlijk. Besluitvorming en verdere informatie worden in de tweede helft van 2014 aan de raad aangeboden. Voor de grondstoffenrotonde verwijzen wij u naar programma 5. Aandachtswijken In de aandachtswijken Poelenburg, Zaandam-Zuid, Pelders-Hoornseveld, Kogerveldwijk, Rosmolenwijk en Wormerveer-Noord werkt de gemeente samen met woningcorporaties, ontwikkelaars, bewoners, ondernemers en andere belanghebbenden om kansrijke initiatieven te faciliteren en stimuleren. Voor de aanpak van wijkvernieuwing in Zaandam-Zuidoost blijkt grootschalige sloop/nieuwbouw niet haalbaar. De aanpak is meer gericht op renovatie en kleinschalige ingrepen in de wijk. Stimuleren van tijdelijk gebruik van gebouwen en gronden Door de economische crisis stagneren bouwplannen in de stad. Hierdoor liggen terreinen langere tijd braak en staan gebouwen leeg. Dit werkt verloedering in de hand en kan leiden tot waardedaling van het gebied. Door tijdelijke ontwikkelingen kan ruimte ontstaan voor permanente ontwikkeling en ontstaat reuring. Tijdelijkheid is daarmee een middel om de stad in beweging te houden, kwalitatieve achteruitgang te voorkomen en wensen van bewoners, ondernemers en instellingen te honoreren.

Activiteiten

Toelichting status

Het verbeteren van de doorstroming op het rijkswegennet, hoofdwegennet, vaarwegennet en het bevorderen van de doorstroming, snelheid en comfort van het openbaar vervoer en langzaam verkeer (incl. verkeersveiligheid). Focus op het bereikbaar houden van locaties die van essentieel belang zijn voor de economische ontwikkeling en de vitaliteit van Zaanstad voor zowel personen- als vrachtvervoer en het optimaliseren van de verkeersstromen binnen de gemeente. Dit mede ten behoeve van het behoud en de versterking van de verkeersrelatie met de Metropoolregio Amsterdam.

Activiteiten

Toelichting status

De tevredenheid over het openbaar vervoer is bij de laatste meting verder gestegen naar 7,8. De vernieuwing van de Wilhelminasluis is vertraagd door technische complicaties. De provincie en de uitvoerder zijn in overleg en zullen een nieuwe planning opstellen.

Voor bezoekers wordt de vindbaarheid van de parkeervoorzieningen verbeterd door de realisatie van het Dynamisch Parkeerverwijssysteem. Het betaalgemak wordt groter voor zowel bezoekers als bewoners en ondernemers door de invoering van kentekenparkeren. Kentekenparkeren verhoogt ook de efficiëntie van de gemeentelijke handhaving. De Evaluatie Parkeren laat zien dat het parkeerbeleid onvoldoende houvast biedt voor de gemeentelijke regie op de openbare ruimte. De evaluatie laat tevens zien dat de parkeerregulering over het algemeen voldoet, maar verbeterpunten kent. Nieuw parkeerbeleid moet beide onderwerpen bundelen in integraal parkeerbeleid.

Activiteiten

Toelichting status

De invoering van het kenteken parkeren is gerealiseerd. De vaststelling van het nieuwe Parkeerbeleid en de oplevering van het Dynamisch Parkeerverwijssysteem zal in 2015 plaatsvinden.